Czy warto trenować umiejętności społeczne?

Od momentu przyjścia na świat, dziecko potrzebuje innych ludzi. Nie tylko dlatego, by przetrwać. Człowiek jest istotą społeczną, a życie w społeczeństwie zaspokaja jego podstawowe potrzeby, takie jak: miłość, wsparcie, zrozumienie, uznanie, poczucie bezpieczeństwa.

Dzieci w toku rozwoju wielu umiejętności uczą się poprzez naśladowanie i obserwacje. W taki sposób poznają normy i zasady – dowiadują się jak funkcjonuje świat. Niezwykle ważna w tym procesie jest umiejętność opanowania języka, dzięki któremu coraz lepiej rozumieją oczekiwania innych, a z czasem formułują swoje prośby i odmowy. Następnie uczą się wyrażać i poznawać swoje odczucia, a także dzielić się nimi z innymi, co pozwoli im ostatecznie na nawiązanie relacji i stanie się członkiem grupy.

Od tego jak szybko i na jakim poziomie przebiega ten proces u danego człowieka – zależy jego sukces w świecie relacji społecznych, co wiąże się ze znalezieniem odpowiednich przyjaciół, partnera, a nawet satysfakcjonującej pracy.

Czym więc są umiejętności społeczne, o których tu mowa?

Posłużę się definicją Anny Matczak, która uważa, że są to „złożone umiejętności warunkujące efektywność radzenia sobie w określonego typu sytuacjach społecznych, nabywane przez jednostkę w toku treningu społecznego”.

Możemy podzielić je na trzy obszary:

– relacje interpersonalne z bliskimi nam osobami (intymność),

– asertywność,

– radzenie sobie w sytuacjach ekspozycji społecznej (np. kiedy występujemy przed widownią lub zabieramy głos w grupie).

Może się wydawać, że opanowanie umiejętności społecznych w toku rozwoju dziecka jest procesem tak naturalnym i oczywistym, że nie powinniśmy się martwić o nie bardziej niż o umiejętności opanowania nauki czytania. Tak, jeśli nasze dziecko rozwija się w sposób prawidłowy, nie mamy powodów do niepokoju.

Okazuje się jednak, że rozwój społeczny u dziecka jest ściśle powiązany z rozwojem strefy emocjonalnej. Dzięki reakcjom emocjonalnym dziecko buduje swój obraz świata, przekonania i nastawienia do siebie i do innych osób i wydarzeń.

Zadajmy sobie zatem pytanie: czy możemy pomóc dzieciom zbudować ten obraz? Tak! Z pomocą przychodzi Trening Umiejętności Społecznych.

Czym jest Trening Umiejętności Społecznych?

Metoda TUS była stosowana już w latach 70. XX wieku. Polegała ona na rozkładaniu na czynniki pierwsze zachowań społecznych, a następnie uczeniu się ich krok po kroku. Była ona dedykowana dzieciom i dorosłym, u których z różnych względów strefa społeczna rozwija się nieprawidłowo.

Setki badań na temat skuteczności tej metody sprawiły, że znalazła ona również swoje zastosowanie w pracy z dziećmi, u których rozwój przebiega w sposób właściwy. Trening Umiejętności Społecznych: poprawia rozumienie emocji, rozwija empatię oraz umiejętności współdziałania, uczy norm i określonych zachowań, a także zwiększa samoświadomość.

Co się dzieje na zajęciach TUS w Akademii Małych Einsteinów?

Trening Umiejętności Społecznych łączy w umiejętny sposób metody stosowane w pracy psychologiczno – pedagogicznej, terapeutycznej i edukacyjnej. Są to zajęcia, na których dzieci poznają zagadnienia związane z emocjami, normami społecznymi oraz współdziałaniem w sposób dopasowany do ich wieku i możliwości. Sama teoria nie wystarczy; dlatego tak ważny jest element treningu, czyli praktyki i doświadczenia.

W Akademii Małych Einsteinów dzieci podczas zajęć TUS: działają, doświadczają zmysłami, a także uczą się analizować i poczuć konkretną sytuację.

Schemat pracy metodą TUS zawsze wygląda tak samo:

Wstęp w przypadku TUS oznacza rytuał powitania, który ma powtarzalny charakter. Jest również sygnałem dla dzieci, że zaczynają się zajęcia. W naszej Akademii rozpoczynamy je z naszym misiem o imieniu Tedi, który pilnuje kolejności wypowiedzi – dziecko, które w obecnej chwili trzyma maskotkę (Tedi) mówi, a pozostali słuchają – co ma do powiedzenia. Rozwinięcie procesu TUS – to właściwe zajęcia – są to ćwiczenia i metody związane z tematem.

Pracuje z dziećmi na krótkich tekstach, zdjęciach, historyjkach obrazkowych, kartach pracy, grach, zabawach. Zachęcam dzieci do wypowiedzi na forum grupy i pracy w parach. Stosuje ćwiczenia ruchowe i plastyczne. Zakończenie, czyli rytuał kończący, który zawiera element pożegnania i podziękowania za wspólne zajęcia.

Najważniejsze jest tutaj wspólne podsumowanie i wyciągnięcie przez dzieci wniosków z zajęć.

Obszary pracy na zajęciach TUS w Akademii Małych Einsteinów

Rozwój emocjonalny – dzieci poznają i starają się zrozumieć świat podstawowych emocji: radości, smutku, strachu i złości. Podczas zajęć uczestnicy uczą się nazywania, rozumienia i interpretowania różnych stanów emocjonalnych, rozwijają również umiejętność współdziałania i empatię.

Samowiedza, czyli obszar pogłębiający wiedzę na temat samego siebie i innych, odkrywanie swoich mocnych stron. Celem zajęć z samowiedzy jest: budowanie poczucia przynależności i tożsamości, wzmacnianie pozytywnego obrazu samego siebie, kształtowanie postawy akceptacji dla odmienności, budowanie wiedzy o sobie.

Umiejętności społeczne – tematem tych zajęć są zagadnienia takie jak: kłamstwo, bycie w grupie, współpraca, przyjaźń, rozwiązywanie konfliktów, radzenie sobie z porażką, rozwijanie empatii, normy społeczne.